شفقنا اقتصادی– فعالان اقتصادی، این روزها از یک فرصت ویژه سخن میگویند؛ فرصتی که به اعتقاد برخی از آنها اگر کشور از آن بهره نگیرد ممکن است بسیار سریعتر از آنچه تصور میشود، به حسرتی بیفایده تبدیل شود. آغاز این فرصت به اواسط خرداد ماه باز میگردد؛ زمانی که تنش سیاسی میان تعدادی از کشورهای حوزه خلیج فارس به اوج خود رسید.
به گزارش شفقنای اقتصادی، این تنش چندی پیش با انتشار سخنانی، منسوب به امیر قطر در حمایت از ایران آغاز شد. روز دوشنبه ۱۵ خرداد، عربستان، امارات و بحرین، روابط سیاسی خود با قطر را قطع و اعلام کردند این کشور را تحریم میکنند. به سرعت، تعداد دیگری از کشورهای عربی نیز به این ائتلاف ضدقطری پیوستند.
در شرایطی که این کشور، حدود ۹۹ درصد از محصولات غذایی مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین میکند، تحریمها، نگرانی مردم قطر را به دنبال داشت و تصاویر ناراحتکنندهای از هجوم آنها به فروشگاهها و خالی کردن قفسهها منتشر شد.
دوری از تنش سیاسی، تاکید بر فرصت اقتصادی
دولت ایران از همان ابتدا سیاستی را مبتنی بر تنشزدایی و دعوت طرفها به حل مشکلات از طریق گفتوگو در پیش گرفت. برخی فعالان اقتصادی اما روی دیگر ماجرا را دیدند؛ فرصتی که تحریم اقتصادی قطر میتواند برای صنعت و کشاورزی ایران در پی داشته باشد.
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران از جمله شخصیتهایی بود که این رویداد را فرصتی بینظیر برای اقتصاد کشور دانست و تاکید کرد: بازاری ۴ تا ۵ میلیارد دلاری پیش روی ایران قرار دارد.
به گفته محمد لاهوتی، قطر سالانه حدود ۵ میلیارد دلار مواد غذایی را از عربستان و امارات متحده عربی، وارد میکند و ایران نیز پتانسیل بالایی در زمینه تامین مایحتاج این کشور دارد.
رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران نیز با اشاره به سرعت بسیار بالای حوادث در قطر گفت: ایران باید بتواند در این فرصت پیشآمده، به نفع اقتصاد خود وارد عمل شود؛ اگرچه ما در شرایط مشابه یعنی روابط ترکیه و روسیه، چندان موفق نبودیم.
به گفته سیدرضی حاجیآقا میری، اکنون فرصتی بینظیر برای اقتصاد ایران شکل گرفته است و بازاری چندمیلیارد تا چند ده میلیارد دلاری پیش روی کشور قرار دارد.
کاوره زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران و سیدرضا نورانی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان محصولات کشاورزی نیز از جمله فعالان اقتصادی بودند که بر آمادگی کشور برای صدور محصولات به قطر تاکید کردند.
آمادهباش به فعالان اقتصادی
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی شیراز، در گفتوگو با خبرنگار سایت شفقنای اقتصادی، از فعال شدن اتاقها در این زمینه خبر داد و گفت: اتاقهای بازرگانی در تهران و برخی شهرستانها از جمله شیراز تشکیل جلسه دادهاند و از فعالان اقتصادی خواستهاند که از فرصت پیش آمده استفاده کنند.
جمال رازقیجهرمی در عین حال افزود: اکنون مشکلات جدیای در زمینه حمل و نقل دریایی به قطر وجود دارد و به دلیل محدودیتهایی که در گذشته از سوی خود این کشور ایجاد شده است، فعالان اقتصادی ایرانی نمیتوانند به راحتی محصولات خود را با کشتی و لنج ارسال کنند؛ البته حمل و نقل هوایی امکانپذیر است.
عضو شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی ادامه داد: در زمینه صدور روادید برای تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی نیز موانع و محدودیتهایی از سوی دولت قطر اعمال میشود و اتاق بازرگانی ایران در این زمینه نامهای را برای همتای قطری خود ارسال کرده است که منتظر پاسخ آن هستیم.
رازقی، از فعالان اقتصادی به ویژه در حوزههای مرتبط با صنایع غذایی و کشاورزی، خواست با وجود موانع پیش رو، برای صدور کالا به قطر آماده باشند و به منظور هماهنگی در این زمینه، به اتاقهای بازرگانی و تشکلهای صنفی خود مراجعه کنند.
ضرورت برگزاری نمایشگاه یا سفر هیات تجاری
یک فعال بازار صنایع عذایی معتقد است به دلیل محدودیتهایی که در زمینه دریافت روادید قطر برای تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی وجود دارد، آنها به تنهایی قادر نیستند کاری برای استفاده از این فرصت انجام دهند.
آثویا قاسمِ ابراهیمزاده، در گفتوگو با خبرنگار شفقنای اقتصادی تاکید کرد: دولت باید به سرعت دست به کار شود و با تشکیل نمایشگاهی در حوزه صنایع غذایی و کشاورزی، از فعالان تجاری قطر برای حضور در این رویداد دعوت و امکان دیدار و مذاکره رو در رو فعالان اقتصادی دو کشور را فراهم کند.
این فعال صنایع غذایی میافزاید: وزیران امور اقتصادی و دارایی یا صنعت، معدن و تجارت نیز میتوانند همراه با هیات تجاری از ایران به قطر سفر کنند تا شرایط برای برگزاری جلسههای B2B میان بازرگانان و صنعتگران دو کشور فراهم شود.
به گفته ابراهیمزاده، ایران توانایی تولید همه محصولات مورد نیاز قطر در زمینه صنایع غذایی و کشاورزی را دارد و دولت باید اقدام عاجلی برای بهرهگیری از فرصت صادراتی به این کشور انجام دهد.
برنامهریزی ویژه برای صدور کالاهای خاص
به نظر میرسد خوشبینی برخی از فعالان اقتصادی نسبت به روابط تجاری با قطر بیدلیل نیست.
این کشور مساحتی بیش از ۱۱ هزار کیلومتر و جمعیتی نزدیک به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر دارد. تولید ناخالص ملی قطر در سالهای اخیر در حدود ۱۸۹/۷ (صد و هشت و نه و هفت دهم) میلیارد دلار، بوده است. این کشور همچنین رشد ۵/۵ درصدی GDP و نرخ تورم ۳/۱ (سه و یک دهم) درصدی را تجربه میکند.
با وجود اینکه این کشور مهم منطقه، بخش زیادی از محصولات مورد نیاز خود را سالانه وارد میکند، آمارها نشان میدهد که ایران و قطر مراودات چندانی در حوزه اقتصادی و تجاری با یکدیگر ندارند. بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت، این کشور در میان پنجاه شریک برتر تجاری ایران، رتبه ۳۵ را دارد و تنها ۰/۱ (یک دهم) درصد از کل تجارت ایران را تشکیل میدهد.
بنا بر اعلام گمرگ، صادرات غیرنفتی ایران به قطر طی سال ۹۵ به میزان ۱۱۸ هزار و ۶۵۱ تن کالا به ارزش ۲۸ میلیون و ۴۱۶ هزار دلار بوده است.
ایران، فرش، کلینکر، انواع سیمان پورتلند، لوله و پروفیلهای چدنی و فولادی، سنگهای ساختمانی و روغن صنعتی را به قطر صادر میکند.
همچنین کلوخه سنگ آهن، پسته تازه، مصنوعات آلومینیومی، اشیاء سرامیکی، گچ بنایی، زعفران و برخی تولیدات کشاورزی، دیگر محصولات صادراتی ایران هستند.
هر چند بیشتر امیدها اکنون به افزایش صادرات محصولات غذایی، لبنی و کشاورزی به این کشور کوچک اما ثروتمند حوزه خلیج فارس است؛ اما اینها تنها کالاهایی نیستند که قابلیت صدور به قطر را دارند.
بیش از ۷۳ درصد حجم صادرات ایران به قطر شامل مصنوعات چدنی، آهن یا فولاد، حیوانات زنده، محصولات شیمیایی آلی، گچ، آهک و سیمان و چربیها و روغنهای حیوانی یا نباتی میشود. ایران میتواند در شرایط تحریم این کشور ثروتمند از سوی برخی کشورهای عربی، برنامهریزی ویژهای برای افزایش صدور این محصولات داشته باشد.
پرهیز از اظهارنظرهای شتابزده و اقدامات نسنجیده
با وجود خوشبینیهایی که بین برخی فعالان اقتصادی در زمینه فرصت پیش روی اقتصاد ایران برای افزایش صادارت به قطر شکل گرفته است اما گروهی نیز تردیدهایی در این زمینه دارند. یکی از این افراد، رضا پدیدار، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران است.
وی در گفت و گو با خبرنگار شفقنای اقتصادی، ابراز نگرانی کرد که اظهارنظرهای شتابزده و هیجانی در این مورد به اقدامات نسنجیده و بدون برنامهریزی منجر شود و اقتدار اقتصادی کشور را زیر سوال ببرد.
نائبرئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران، با اشاره به فرصتسوزیهایی که در موارد گذشته مانند موضوع کشورهای آسیای میانه رخ داد گفت: فعالان اقتصادی ایران شناخت دقیقی از بازار این کشورها نداشتند و بدون بازارشناسی دقیق، اقدام به صادرات کردند؛ در حالی که مطالعات بازارشناسی از بازاریابی مهمتر است.
پدیدار، حضور در بازارهای خارجی را نیازمند دانش تخصصی دانست و افزود: با انجام چنین مطالعاتی مشخص میشود که آیا به طور کلی ایران باید به حضور گسترده در یک بازار اقدام کند یا خیر و اگر پاسخ مثبت بود، میزان حضور و چگونگی آن نیز تعیین میشود.
رئیس هیات داوری انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت، ادامه داد: اقتصاد ایران نمیتواند به صرف وقوع تنش در روابط کشورهای منطقه، خود را بدون برنامهریزی به کشوری تحمیل کند و موضوع برنامهریزی برای استفاده صحیح از فرصتها اهمیت زیادی دارد.
وی گفت: برنامهریزی به معنای استفاده بهینه از فرصتهاست و این امر بدون مطالعه دقیق امکانپذیر نیست.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، تحریم قطر از سوی کشورهای عرب حاشیه خیلج فارس را فرصتی کوچک و گذرا برای اقتصاد ایران دانست و افزود: به این شرایط نباید مانند فرصتی بزرگ و استثنایی برخورد کرد.
پدیدار ادامه داد: قطر برای اقتصادی با حجم تجاری ایران، بازار بزرگی نیست و باید به این کشور مانند بسیاری دیگر از کشورهای دنیا نگاه کرد؛ در غیر این صورت ممکن است به اقتدار اقتصادی کشور لطمه وارد شود.
وی با انتقاد از اظهارنظرهای شتابزده و هیجانی در مورد این فرصت، گفت: حجم صادرات و واردات ایران و قطر بسیار پایین است به گونهای که سهم اقتصادی و تجاری این کشور، در کل مروادات اقتصادی ایران به یک درصد نمیرسد.
نائبرئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران گفت: در دنیا ایران را به عنوان کشور افراط و تفریط میشناسند و اکنون نیز پرداختن گسترده در رسانهها و فضای مجازی به این موضوع را حتی از سوی مسئولان و شخصیت های موثر، باید در همین راستا ارزیابی کرد.
پدیدار با تاکید بر ضرورت برخورد هوشمندانه با موضوع مورد اشاره، افزود: برای ورود به بازار قطر، بازارشناسی اهمیت زیادی دارد و باید به شرایط موجود به عنوان فرصتی برای مطالعه نگاه کرد.
وی ادامه داد: اظهارنظرهای شتابزده میتواند برای کشور خسارتآفرین باشد و اقتدار اقتصادی ایران را را زیر سوال ببرد.
این فعال بخش خصوصی بیان کرد: ایران باید بر مبنای سرفصلهایی که در اسناد و قوانین بالادستی مشخص کرده و سهمی که برای فعالیتهای مختلف اقتصادی در نظر گرفته است، عمل کند و اتفاقهای اینچنینی را به عنوان فرصتی برای مطالعه و بازارشناسی در نظر بگیرد.
پدیدار ادامه داد: دولت و تشکلهای اقتصادی میتوانند با دعوت از فعالان بخش خصوصی در این مورد برنامهریزی کنند؛ به ویژه به این دلیل که هر تولیدکنندهای، صادرکننده خوبی نیست.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران بیان کرد: مسئولان باید شرکتهایی را که در زمینه صادرات به کشورهای عربی تجربه دارند شناسایی کنند و کار خرید محصولات از تولیدکنندگان و صادرات به قطر را به آنها بسپارند؛ در چنین شرایطی میتوان به حضور موفق در بازار این کشور، در عین حفظ اقتدار اقتصادی امیدوار بود.
به گفته وی، اگر تولیدکنندهای که تبحری در امر صادرات ندارد، به این حوزه ورود پیدا کند، با مشکلات زیادی مواجه میشود؛ بر همین اساس باید از چنین فرصتهایی با مطالعه و برنامهریزی دقیق و کمک گرفتن از اهل فن استفاده کرد.
پدیدار گفت: پارلمان بخش خصوصی میتواند بهترین نقش را در این مورد ایفا کند و با دعوت از تولیدکنندگان، بازرگانان و مقامات دولتی، میزان نیاز بازار جدید به محصولات ایرانی و چگونگی حضور در این بازار را به بوته نقد بگذارد؛ چرا که صادرات بیش از حد نیاز یک محصول، میتواند قیمت آن را در بازار هدف کاهش دهد.
فرصتی برای بازی دو سر برد
گذشته از همه بیمها و امیدهای مربوط به فرصت صادرات به قطر، به نظر میرسد تحرکات در این زمینه تا حدودی از سطح حرف و شعار گذشته و صورت عملی به خود گرفته است.
خسرو فروغان، رئیس کمیسیون تجارت، حمل و نقل، ترانزیت و گمرک اتاق شیراز، از تشکیل میز صادرات به قطر در این اتاق، با حضور صادرکنندگان و بازرگانان فارس، خبر داد.
همچنین در روزهای گذشته، نخستین محمولههای حامل مواد غذایی و میوه، از شیراز و بوشهر به دوحه صادر شدهاند.
روز ۲۱ خرداد، رسانههای ایران خبری را به نقل از خبرگزاری فرانسه منتشر کردند که بر مبنای آن ایران تا آن روز ۴۵۰تن مواد غذایی را به قطر ارسال کرده بود.
از سوی دیگر «حمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر گفته است؛ ایران، سه بندر خود را برای انتقال مواد غذایی به قطر اختصاص میدهد.
خبرگزاری رویترز نیز به نقل از یک منبع آگاه در قطر، از مذاکره مسئولان این کشور با ایران و ترکیه برای تهیه آب و غذا خبر داده است.
با وجود این، به نظر میرسد اقدامات برای صادرات به قطر، به جدیت و سرعت بیشتری نیاز دارد. لاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات در گفتوگو با رسانهها از پیشی گرفتن ترکیه در این زمینه خبر داده است. به گفته وی تا صبح روز ۲۲ خرداد، بخش خصوصی ایران دو هواپیما و دو کشتی کالا به قطر ارسال کرده بود؛ این در حالی است حتی که پیش از این بحران،۶۰ شرکت ترک در قطر فعال بودهاند و صادرکنندگان ایرانی، شرایط سختی برای رقابت با آنها دارند.
معاون امور بینالملل اتاق ایران نیز در این رابطه گفت: اتاق تاکنون تقاضایی از قطر برای انجام مراودات رسمی تجاری نداشته است و منتظر برنامه مقامات قطری و مسئولان اتاق بازرگانی این کشور هستیم که بر اساس آن برای صادرات اقدام کنیم.
به گفته رضا کرباسی، تنها بر اساس تقاضا و نوع کالا و نیاز کشور قطر میتوان در زمینه صدور کالا به این کشور اقدام کرد.
به هر روی، تنش میان کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس و قطر همچنان ادامه دارد. ممکن است این تنش در آیندهای نه چندان دور رفع شود اما به نظر میرسد تا آن زمان ایران میتواند در صورت برنامهریزی صحیح و به دور از شتابزدگی، به گونهای عمل کند که نتایج برد – بردی را برای دو کشور به دنبال داشته باشد؛ یک سوی ماجرا، تامین نیازهای روزانه مردم قطر است و سوی دیگر آن، بهره اقتصادی برای تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی.
انتهای پیام