اعتماد به نفس از دیدگاه امام علی (ع)

رپرتاژآگهی_ اعتماد به نفس یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی به شمار می‌رود که می‌تواند تاثیر بسیار زیادی روی کیفیت زندگی افراد داشته باشد. اهمیت اعتماد به نفس به حدی است که بسیاری از بزرگان دین اسلام نیز به آن اشاره و تاکید داشته‌اند.

نکته مهمی که در رابطه با اعتماد به نفس وجود دارد، این است که این مهارت کاملا اکتسابی بوده و می‌توان با گذشت زمان و انجام برخی از تمرین‌ها، آن را به دست آورده و یا تقویت کرد. از طرفی دیگر، بهترین الگو برای زندگی و مورد اعتمادترین راهنمای ما، پیامبر اکرم و یار باوفایش، امیر المومنین حضرت علی (ع) هستند.

به همین دلیل امروز و در این مقاله قصد داریم به بررسی اعتماد به نفس از دیدگاه امام علی (ع) بپردازیم. اگر به دنبال افزایش این مهارت و بهبود سطح کیفیت زندگی خود هستید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.

آیا اعتماد به نفس با توکل بر خدا منافات دارد؟
اولین سوالی که ممکن است ذهن بسیاری از افراد را به خود معطوف کند، این است که با توجه به تعاریفی که برای اعتماد به نفس می‎‌شود، آیا این مفهوم با توکل بر خداوند قادر و متعال در تضاد است یا خیر؟

برای پاسخ به این سوال باید ابتدا به تفاوت‌های دو ماهیت مهم یعنی اعتماد به نفس و غرور بپردازیم:

امام علی (ع) می‎فرمایند: هر کس به نفس خود اعتماد کند، آن نفس به وی خیانت خواهد کرد.

برخی با خواندن همین روایت، تاکید می‌کنند که اعتماد به نفس، جایی در اندیشه‌های امام علی (ع) ندارد؛ در حالی که به هیچ عنوان چنین نیست و این اعتقاد از اساس غلط است. زیرا منظور امیرالمومنین در این روایت، غرور است و نه اعتماد به نفس!

اعتماد به نفس یعنی باور داشتن به توانایی‌ها و ویژگی‌های شخصیتی خود و باور به اینکه فرد می‌تواند از پس انجا کارها و وظایفی که به وی محول می‌شوند، بربیاید. این درحالیست که غرور، یعنی اینکه فرد باور داشته باشد که خود و خواسته‌هایش منشاء انجام کارها هستند و هیچ نیرویی قدرتمندتر از او وجود ندارد!

کاملا مشخص است که منظور حضرت علی (ع) در حدیث یاد شده، غرور است.به عبارتی دیگر، هر فردی که به شخص خویش غرور بورزد و از خداوند غافل شود، دیر یا زود متضرر خواهد شد.

از دیدگاه امام علی (ع) فرد مسلمان ابتدا باید با تکیه بر اعتماد به نفس خویش، توانایی‌ها و ظرفیت‌‌هایش را کشف کند و پس از آن، با توکل بر خداوند متعال، قدم در راه انجام کارها بگذارد و در تمام مراحل پیروزی و شکست، از یاد پروردگار غافل نباشد.

ارتباط میان توکل بر خدا و اعتماد به نفس
حال که به درستی به این نکته پی بردیم که توکل بر پروردگار هیچ منافاتی با اعتماد به نفس ندارد، می‌خواهیم به بررسی ارتباط میان این دو موضوع بسیار مهم بپردازیم.

توکل بر خدا

حضرت امام علی (ع) می‌فرمایند: هر کس به خدا توکل کند، دشواری‌ها بر او آسان و گشایش برایش فراهمی می‌شود.

شاید در نگاه اول، این روایت مولای متقیان، آنچنان با اعتماد به نفس مرتبط به نظر نرسد، اما با اندکی تفکر، درمی‌یابیم که حضرت با چه دقتی به بیان ارتباط میان توکل و اعتماد به نفس پرداخته‌اند.

مگر غیر این است که اعتماد به نفس به معنی باور داشتن به توانایی‌های خویش برای انجام کارها به بهترین صورت است؟ زمانی که انسان به پروردگار خویش اطمینان داشته باشد و به این باور قلبی برسد که نتیجه کارها در دست اوست، با اعتماد بیشتری به کارهای خویش می‌پردازد. همین مساله سبب می‌شود که فرد مسلمان، تردیدی مبنی بر ناتوانی خود به دل راه ندهد و در نهایت اعتماد به نفسش بالاتر برود.

درباره راه های افزایش اعتماد به نفس در اسلام بیشتر بخوانید

همانطور که می‌بینید تنها در سایه توکل بر خداوند است که انسان می‌تواند به نهایت اعتماد و ایمان قلبی برسد و توانایی‌های خویش را بیشتر و بهتر شناسایی کند. این دقیقا همان موضوعی است که حضرت امام علی (ع) نیز در حدیث یاد شده بر آن تاکید دارند.

تفاوت میان اعتماد به نفس و خودشیفتگی
گاه اعتماد به نفس بیش از حد در برخی از افراد، منجر به خودشیفتگی می‎شود. این موضوع می‌تواند تا به آن‌جا پیش برود که فرد تنها خودش را ببینید و انجام همه کارها و مسئولیت‌ها را فقط بر توانایی‌های خودش استوار بداند.

توکل بر خدا پیش از هرچیزی، اجازه خودشیفتگی را به افراد نمی‌دهد؛ زیرا آن‌ها می‌دانند که در هر شرایطی تحت نیرو، خواست و اراده پروردگارشان هستند. از این رو، اعتماد به نفس آنان، هیچ‌گاه به سمت خودشیفتگی کشیده نخواهد شد.

تاثیر افکار منفی بر اعتماد به نفس
تاثیر افکار منفی بر کاهش اعتماد به نفس، بر هیچکس پوشیده نیست. همه ما می‌دانیم که پرداختن به فکرهای منفی و مایوس کننده تا چه حد می‌تواند اعتماد به نفس را متزلزل کرده و بر روی باورها و تصمیم‌های فرد تاثیر گذار باشد.

حال فردی را در نظر بگیرید که به پروردگار خویش ایمان کامل دارد و می‌داند که در هر شرایطی آنچه که پیش خواهد آمد، بر اساس اراده و خواست او بوده و حتما حکمتی در آن نهفته است. آیا چنین شخصی به این راحتی‌ها تسلیم افکار منفی خواهد شد؟

پاسخ قطعا منفی است. در واقع هرچقدر که ایمان و توکل ما به پروردگار قادر و متعال بیشتر باشد، به همان نسبت، کمتر افکار منفی را به دل و ذهن خود راه می‌دهیم. بنابراین بهترین راه برای اینکه در تصمیم‌هایمان دچار تردید نشویم و به طبع آن، اعتماد به نفس خود را از دست ندهیم، این است که هرچه بیشتر به خداوند منان توکل داشته باشیم.

تاثیر شکست‌ها و پیروزی‌ها بر اعتماد به نفس
حضرت امام علی (ع) می‌فرمایند: روزگار دو روز است: روزی به سود تو و روزی به زیان توست. اگر به نفع و مطابق میل تو بود، سرمستی مکن و اگر به ضرر تو بود، دلتنگ و بی‌قرار مباش.

همه ما می‌دانیم که شکست چه تاثیر بدی روی اعتماد به نفس دارد و در طرف مقابل نیز پیروزی تا چه اندازه می‌تواند اعتماد به نفس ما را بالا ببرد. هر کدام از این دو اتفاق اگر به درستی مدیریت نشوند، می‌توانند ما را کاملا از مسیر درست ایمان و اعتقاد خارج کنند.

اگر به خداوند بزرگ توکل داشته باشیم و او را همواره و در هر شرایطی حاضر و ناظر بر اعمال خویش بدانیم، یک شکست، هرگز نمی‌تواند بر اعتماد به نفس ما تاثیر منفی داشته باشد؛ زیرا به خوبی ایمان داریم که در این شکست، حکمتی نهفته بوده که ما از آن بی‌خبر هستیم.

تاثیر دعا

از سویی دیگر، پیروزی نیز در صورت عدم داشتن ایمان کافی، می‌تواند انسان را به خویش مفرور کرده و اعتماد به نفس را تبدیل به غرور و خودشیفتگی کند. این در حالیست که با داشتن اعتقاد و ایمان به پروردگار، به خوبی می‌دانیم که پیروزی‌ها و موفقیت‌هایمان نیز بر اساس اراده و خواست او بوده‌اند.

همانطور که می‌بینید داشتن ایمان و توکل کافی به پروردگار، می‌تواند چه در شکست‌ها و چه در پیروزی‌ها باعث  افزایش اعتماد به نفس  ما شده و اجازه از بین رفتن یا ضایع شدن آن را ندهد.

کلام پایانی
در این مقاله به بررسی مفهوم اعتماد به نفس در دیدگاه امام علی (ع) پرداختیم و به خوبی به این اصل واقف شدیم که اعتماد به نفس بدون داشتن ایمان و توکل بر پروردگار قادر و متعال، هرگز به تنهایی نمی‌تواند منجر به سعادت و موفقیت ما در کارها و مسئولیت‌هایمان شود.

در پایان دعا می‌کنیم که همه شما عزیزان در سایه توکل بر خداوند و توجه به رهنمود‌های امیر مومنان، بتوانید با صلابت و ایمان کافی، قدم‌های مهم زندگی خود را بردارید و مسیر رسیدن به سعادت را طی نمایید.

امیدواریم این مقاله که توسط مجله اینترنتی ایده آل مگ آماده شده و در اختیار شما عزیزان قرار گرفت، توانسته باشد نظر مثبت شما عزیزان را جلب کند.