گردشگری فاصله اندکی تا ورشکستگی دارد؛ صنعت گردشگری ایران در کماست!/ بررسی ظرفیت های کشور در این بخش
شفقنا اقتصادی- صنعت گردشگری در جهان جایگاه موثری در اقتصاد و توسعه کشورها دارد، به طوری که قالب کشورها از این فرصت که یکی از منابع متنوع در دنیا به حساب میآید، در جهت افزایش میزان اشتغال، درآمدهای ارزی، رونق صنایع داخلی، گسترش همکاری های بین المللی و تعاملات فرهنگی بهره می گیرند، به طوری که در برخی کشورها با داشتن حداقل جذابیتهای گردشگری، با بهره گیری بهتر و مدیریت درست، به قطب گردشگری و صنعت توریست تبدیل شده و اقتصاد خود را متکی بر ارزش افزوده ناشی از این صنعت کردهاند. امروز صنعت گردشگری یکی از بزرگترین و پررونق ترین بخشهای اقتصادی جهان تلقی می شود، این در حالی است که ایران با وجود آن که یکی از قطب های مهم گردشگری جهان به شمار میرود، با دارا بودن سابقه دیرینه تمدن و فرهنگ و شرایط اقلیمی متنوع نتوانسته جایگاه مناسب و درخوری را در رتبه بندی جهان کسب کند. ایران از لحاظ جایگاه دینی، آثار تاریخی و جاذبههای اکوتوریستی جزو ۱۰ کشور برتر دنیا قرار دارد، اما با وجود این فرصت طلایی، نتوانسته از اقتصاد وابسته به نفت فاصله گرفته و به سمت فرصت های موثری همچون گردشگری تغییر پارادایم دهد.
رئیس اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه فعالان بخش خصوصی درحوزه گردشگری بیپناه رها شدند گفت: علی رغم داشتن ظرفیتهای عمده، سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی ۴.۲ درصد و در اشتغال کل کشور ۶.۵ درصد است.
به گزارش شفقنا اقتصادی به نقل از روزنامه اسکناس، امروزه اهمیت صنعت گردشگری در ایجاد اثرات مثبت اقتصادی و فرهنگی در سطح دنیا به طور روزافزونی آشکارتر شده و دولتمردان چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه، گردشگری را به عنوان یکی از عوامل مهم ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری می دانند. در ایران صنعت گردشگری به عنوان یک پیشران اقتصادی و فرهنگی، دارای اثر فزاینده نسبتاً بالایی در تولید بوده و قدرت اشتغالزایی آن به صورت مستقیم و غیر مستقیم از بسیاری از بخشهای دیگر اقتصادی بیشتر است و توسعه آن مطمئناً باعث رشد پر شتاب اقتصادی همراه با بهبود توزیع درآمد در کشور خواهد شد. جمهوری اسلامی ایران طبق آمارهای اعلام شده از سوی سازمان جهانی جهانگردی از لحاظ جاذبههای طبیعی در رتبه پنجم و از نظر جاذبههای تاریخی در رتبه دهم کشورهای دنیا قرار دارد، اما متأسفانه در بهرهگیری از این منابع، سهم کمتر از یک درصد کل درآمدهای گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که طی ده سال آینده صنعت گردشگری در رتبه نخست اقتصاد جهان قرار میگیرد .
حال گردشگری خوب نیست
عزت الله ضرغامی در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه امروز بودجه سال ۱۴۰۱ در سازمان برنامه و بودجه جمع بندی میشود، اظهار کرد: مسئولان نباید فقط حرف بزنند بلکه باید به صحبت کارشناسان گوش و عمل کنند. وزیر میراث گردشگری و میراث فرهنگی گفت: باید همه موانع را در سطل زباله بریزیم و با نگاه نو جلو برویم. ما باید با بخش خصوصی همکاری و این بخش را تقویت کنیم. وی در واکنش به اظهارات یکی از اعضای اتاق بازرگانی در مورد فقه گردشگری ادامه داد: من در زمان ورود به وزارت همه آیات قرآنی و احادیث را در مورد این حوزه جمعآوری کردهام و نیازی به فقه ندارد. مشکل کشور ما فقه و گردشگری و آیین نامه نیست. در این کشور هزار قانون مینویسیم اما به رویه و عمل که میرسد به مشکل میخوریم. بسیاری از موانع ما داخل خود وزارتخانه است. ضرغامی گفت: حال گردشگری خوب نیست؛ باید به این بیمار شوک بدهیم تا احیا شود زیرا اگر احیا شود کشور را نجات میدهد. وی افزود: نقدینگی را میتوان به این سمت سوق داد. متاسفانه پول بدون خلق ثروت چاپ می شود. با کسانی که بخواهند بالای هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری کنند همکارب جدی میکنیم. وزیر میراث گردشگری و میراث فرهنگی گفت: یکی از سرمایه گذاران در استان فارس میخواهد نزدیک ۵ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری کند. اما طی دو هفته ای که این فرد در استان فارس بود استاندار قرار ملاقاتش را نپذیرفت و این فرد به دیدار من آمد! وی اظهار کرد: توانمندی داریم و موانع را میشناسیم، به مرور موانع را برمی داریم.
سهم ۶.۵ درصدی گردشگری از کل اشتغال کشور
غلامحسین شافعی در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: سالهاست که بخش گردشگری در کشور مورد بیمهری جدی قرار گرفته است و آنگونه که بایسته است از ظرفیتهای موجود آن استفاده نشده و بعضا آثار تاریخی و ثبتشده کشور در معرض آسیبهای جدی بوده است. توجه نکردن به میراث فرهنگی و مفاخر تاریخی آتش زدن به ثروت ملی بوده و قابل بازیابی هم نیست. رئیس اتاق بازرگانی ایران افزود: مشکلات تحریم و همهگیری کرونا به مشکلات قبلی اضافه شده و بسیاری از فعالان بخش خصوصی را با تنگنا و حتی ورشکستگی مواجه ساخته است. فعالان بخش خصوصی در این حوزه بی پناه رها شده اند. وی ادامه داد: ایران علی رغم داشتن ظرفیت های عمده در حوزه گردشگری، اما نتوانسته از این ظرفیت ها استفاده کند. بخش گردشگری سهم ۴.۲ درصدی از تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۰ را به خود اختصاص داده است در حالی که این رقم برای قطر ۷.۵ و عربستان ۷ است. شافعی گفت: سهم اشتغال بخش گردشگری از کل اشتغال ایران در سال ۲۰۲۰ مقدار ۶.۵ درصد بوده در حالی که در گرجستان ۲۱ درصد و در ترکیه ۸ درصد بوده است. وی افزود: در شاخص رقابت پذیری سفر در سال ۲۰۱۹، وضعیت ایران بد ارزیابی شده است، به نوعی که در بین ۱۴۰ کشور در رتبه ۸۹ هستیم در حالیکه امارات و ترکیه در رتبه های ۳۳ و ۴۳ هستند. رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: بخش گردشگری در حال حاصر پتانسیلی برای تحرک در اقتصاد است و چنانچه ظرفیت های موجود با برنامه عملیاتی و تغییر رویکردها مورد استفاده قرار گیرد، شاهد تحول در اقتصاد خواهیم بود. به گفته شافعی، در شاخص رقابت پذیری گردشگری، از میان ۱۴۰ کشور جهان، ایران در رده ۸۹ قرار داشته که نشان میدهد ما مقدمات لازم برای سرمایه گذاری در این حوزه را نیز فراهم نکردهایم. وی با بیان اینکه گردشگری ایران برای احیا نیاز به یک برنامه ریزی دقیق دارد، بیان کرد: استفاده نکردن از ظرفیتهای موجود در کشور، عملا یک ثروت ملی را به فراموشی سپرده است. بخش خصوصی معتقد است برای استفاده از این ظرفیت باید یک برنامه دقیق ارائه شود. شافعی افزود: عدم استفاده از ثروتهای ملی در عرصه گردشگری باعث شده تاثیر تحریم و کرونا نیز در این بخش بسیار زیاد باشد و همین موضوع فشاری جدی بر فعالان این صنعت وارد کرده است. ما امیدواریم با فعال کردن دوباره این بخش، شاهد افزایش سرمایه گذاری در گردشگری و بهره بردن تمام اقتصاد ایران از تواناییهای این بخش باشیم.
ظرفیتهای کلان ایران در عرصه گردشگری
محمد امیرزاده در نشست هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، اظهار کرد: وقتی از گردشگری صحبت میشود، همه میدانند که ایران چه ظرفیت گستردهای در این بخش دارد و ما از طبیعت و تاریخ گرفته تا گردشگری سلامت توانایی بسیار بالایی داریم. وی با بیان اینکه استفاده از این ظرفیتها منوط به تقویت دیپلماسی اقتصادی کشور است، گفت: وقتی از دیپلماسی اقتصادی صحبت میکنیم، یعنی باید بستری فراهم کنیم تا سرمایه گذاران و تجار ایرانی در فضای بین المللی کمترین آسیب را ببینند و مذاکرات طوری پیش برود که دست آنها برای فعالیت در عرصههای مختلف باز شود. نایب رییس اتاق بازرگانی ایران با اشاره به ظرفیتهای کلان ایران در عرصه گردشگری، بیان کرد: وقتی ما حتی برای تجارت خود نیز دیپلماسی اقتصادی مناسبی پیدا نکردهایم، قطعا امکان استفاده از تواناییها در حوزه گردشگری نیز فراهم نمیشود. ایران از نظر فرهنگی، اقتصادی و تاریخی یکی از جذابترین کشورها برای جذب گردشگر است اما در عمل تعداد توریستهای ما بسیار پایین است. امیرزاده با بیان اینکه کاهش تنش با جهان و تلاش برای تعامل سازنده در این حوزه، باید اولویت مهم ایران باشد، توضیح داد: متاسفانه ما در بسیاری از بزنگاههای تاریخی به جای آنکه تعامل را انتخاب کنیم، چالش و تنش را انتخاب کردهایم و نتایج این انتخاب بارها خود را در شاخصهای مختلف نشان داده است. چرا نرخ تورم عراق باید یک ششم و پاکستان یک پنجم ایران باشد؟ وی ادامه داد: ضعف در دیپلماسی اقتصادی باعث شده ما حتی در حوزههایی که حضور قدرتمندی داشتهایم نیز نتوانیم عملکرد قابل دفاعی داشته باشیم. سهم ایران از اقتصاد سوریه تنها سه درصد است اما ترکیه ۳۰ درصد تجارت این کشور را در اختیار گرفته است. این نشان دهنده ضعف ما در دیپلماسی اقتصادی است و چه در گردشگری و چه در سایر بخشها، اگر قصد تغییر داریم، باید نخستین گامها را در این حوزه برداریم.
هر گردشگر چه قدر برای ایران پول میآورد؟
علی اکبر عبدالملکی در نشست هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، اظهار کرد: براوردها نشان میدهد که در عرصه جهانی، ۱۱ درصد از کل اشتغال کشورها در حوزه گردشگری تعریف شده است و در ایران نیز این عدد پایین نیست. از این رو فعال کردن ظرفیتهای ایران در این حوزه باید به عنوان یک اولویت جدی در نظر گرفته شود. وی با بیان اینکه با پایان یافتن ذخایر نفتی، بهترین گزینه توسعه صنعت گردشگری خواهد بود، توضیح داد: براوردها نشان میدهد که ورود هر گردشگر خارجی به ایران، حدود هزار دلار ارزآوری برای کشور دارد و در شرایطی که ما با محدودیتهای تحریمی مواجه هستیم، این فرصتی مطلوب برای دسترسی به منابع ارزی جدید است. رییس کمیسیون گردشگری اتاق ایران ادامه داد: یکی دیگر از دستاوردهای مهم صنعت گردشگری برای اقتصاد ایران، پایان دادن به ایران هراسی است که برخی کشورها ایجاد کردهاند. به وجود آوردن بستری که تعداد گردشگران خارجی وارد شده به ایران را افزایش دهد، در این حوزه نیز برای کشور منافع قابل توجهی خواهد داشت. عبدالملکی با اشاره به ظرفیت گردشگری مذهبی در ایران، تصریح کرد: با توجه به تاریخ طولانی مدت همزیستی مسالمت آمیز ادیان در ایران، ما در حوزه گردشگری مذهبی امکانات بالقوه قابل توجهی داریم. پیشنهاد ما این است که با محوریت وزارت گردشگری و با حضور علما و تایید مراجع، کمیته فقه گردشگری تشکیل شود تا امکان بازنگری در برخی شرایط و افزایش توان جذب گردشگران خارجی در دستور کار قرار گیرد. وی خاطر نشان کرد: گردشگری بهعنوان یک صنعت مهم و با توجه به ظرفیتهای این بخش در آینده با همراهی هیات رئیسه اتاق ایران عنوان گردشگری به نام اتاق ایران اضافه شود و در دوره آینده حضور حداقل یک نفر در هیات نمایندگان اتاق استانها و اتاق ایران از بخش گردشگری از ۵ نفر بخش صنعت در هیات رئیسه اتاق ایران داشته باشیم.
گردشگری بیمار نیازمند شوک
به گزارش شفقنا اقتصادی به نقل از روزنامه تجارت، در ادامه این نشست وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: بخش خصوصی باید در همه حوزههای گردشگری حضور داشته باشد. گردشگری بیماری است که نیاز به شوک دارد و باید زیرساختهای لازم آن ایجاد شود. اگر این بیمار بیدار شود میتواند کشور را نجات دهد. عزت الله ضرغامی افزود: ما کار خود را از خود وزارتخانه آغاز کردهایم، بسیاری از موانع داخل وزارتخانه است. باید در نگاه و روشهای انجام تحول داشته و ساختارشکنی صورت بگیرد اما هر قدمی که میخواهیم برداریم، موانع زیادی حتی از داخل وزارتخانه ایجاد میشود.وزیر گردشگری تصریح کرد: آقای عبدالملکی از فقه گردشگری صحبت کردند. من در زمان ورود به وزارت همه آیات قرآنی و احادیث را در مورد این حوزه جمعآوری کردهام و نیازی به فقه ندارد. مشکل فعلی ما در این مورد فقه و قانون نیست. امروزه در دنیا یک قانون تصویب میشود و رویههای مختلف برای اجرای آن تبیین میشود. ما در یک مورد سطح آب آن مینویسیم اما رویهها را رها میکنیم. باید در این موارد تحول صورت بگیرد.
توجه به گردشگری ماجراجویی
وزیر میراث فرهنگی یکی از شقوق کشورمان را گردشگری کوهنوردی و ماجراجویی و گردشگری سلامت دانست و خواستار توجه به این ظرفیت ها شد.ضرغامی گفت: هرکسی که بخواهد بیش از هزار میلیارد تومان در بخش گردشگری سرمایهگذاری کند و تسهیلات نمیخواهد من شخصاً با او جلسه میگذارم. وقتی گفته میشود که میزان نقدینگی در جامعه زیاد است مسلماً یکی از راههای آن این است که این نقدینگی به سمت سرمایهگذاری هدایت شود. به جای چاپ پول در حد هزار هزار میلیارد تومان آن هم بدون خلق ثروت باید سرمایهگذاری تقویت شود. کسی که میخواست ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومان در گردشگری شیراز سرمایهگذاری کند نمیتوانست با استاندار ملاقات داشته باشد. موانع مشخص است و توانمندی لازم در این مورد نیز وجود دارد و انشاالله همه این موارد را حل خواهیم کرد.
امیدواریم با فعال کردن دوباره این بخش، شــاهد افزایش ســرمایه گذاری در گردشگری و بهره بردن تمام اقتصاد ایران از توانایی های این بخش باشیم. گزارشی از شفقنا اقتصادی/