واکنش ها به حادثه انفجار معدن طبس
شفقنا اقتصادی – حادثه انفجار معدن طبس ساعت ۲۱ شنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ به دلیل تصاعد آنی گاز متان در یکی از تونلهای معدن زغالسنگ شرکت معدنجو رخ داد که در زمان حادثه ۶۹ کارگر در بلوک C و B این معدن زغالسنگ در طبس مشغول کار بودند.
به گزارش شفقنا اقتصادی با توجه به غلظت گاز در تونلها که موجب انفجار در عمق ۲۵۰ متری به صورت ارتفاعی و ۷۰۰ متری به صورت مورب در معدن شده است.
اخبار افزایش لحظه ای تعداد قربانیان از دقایق اولیه صبح آغاز شد. هر لحظه از تعداد مفقودین به تعداد فوت شده ها اضافه می شد تا یکی از بزرگترین و تلخ ترین حوادث معدنی جهان رقم بخورد.
سال ۲۰۱۰ وقتی معدن سنخوزه فرو ریخت و ۳۳ معدنچی جان باختند، عنوان بزرگترین فاجعه معدن را به آن دادند.
در انفجار معدن یورت در سال ۱۳۹۶ هم ۴۴ نفر جان خود را از دست دادند.
حال در شب تلخ نخستین روز مهر ۱۴۰۳ حادثهای در طبس رخ داده که تا لحظه تنظیم این گزارش تعداد فوت شده ها ۵۲نفر اعلام شده و ۲۴ تن مصدوم شدهاند.
اسامی فوتیهای حادثه تلخ معدن طبس تا این لحظه اعلام شد.
سمیه گلپور : دستگاههای اجرایی مکلف به پاسخگویی هستند
روزنامه ابرار اقتصادی نوشت: رییس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران با انتقاد از عدم تامین ایمنی کافی در معادن کشور گفت: اگر فاجعه معدن طبس منبعث از اهمال دستگاه های دولتی یا نظارتی است از مسئولین میخواهم که سریعا در این خصوص به جامعه کارگری توضیح دهند.
سمیه گلپور رییس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران با ابراز همدردی و اعلام تسلیت و تعزیت به جامعه کارگری بویژه خانواده های مظلوم کارگران جان باخته در معدن معدنجوی طبس گفت : دستگاههای اجرایی(وزارتخانه های صمت ، بهداشت و کار)، نظارتی و قضایی که باید بر ایمن سازی و استانداردسازی معادن در کشور اجرا و نظارت فعال داشته باشند اکنون مکلف به پاسخگویی هستند.
این عضو شورای عالی اشتغال با انتقاد از پایین بودن موضوع ایمن سازی در معادن حادثه خیز ، این فاجعه دردناک را حاصل اهمال در استاندارد سازی و سالم سازی محیط کار توسط مسئولین وزارت صمت، وزارت بهداشت و وزارت کار قلمداد کرد.
رییس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران با انتقاد شدید از تکرار این حوادث تلخ افزود :چرا نتایج و گزارشاتی که منجر به حل این معضل بزرگ کارگری در مشاغل سخت و زیان آوری چون معدنکاری می شود در مورد حوادث تلخ قبلی نظیر معدن یورت ، معدن طزره و معدن شازند منتشر نمیشود؟
وی ادامه داد: چرا همه ساله باید شاهد جان باختن بهترین جوانان شاغل در معادن کشور باشیم که با عرق جبین و کد یمین با حداقل حقوق غیرمکفی مصوب شورای عالی کار در سخت ترین شرایط کار میکنند و نمیدانند آیا صبح که از منزل خارج می شوند چقدر شانس دیدن عزیزانشان را خواهند داشت؟ حقیقتا ارزش جان معدنکاران برای صاحبان معادن چه میزان است؟ در دنیا غالبا کارگران معدن در معادنی که کار می کنند صاحب سهمی ولو اندک از معدن می شوند و در معدن یورت و طزره و شازند و معدن جو و….این طور نیست.
به گزارش تسنیم، گلپور افزود: در جان باختن این کارگران مظلوم مسئولین باید پاسخگو باشند ، اگر معدن امن نیست چرا در آن فعالیت انجام میشود؟ اگر امن نیست و همچنان با ناامنی کار میکند چرا دستگاههای نظارتی و قضایی وارد عمل نمیشوند؟ مگر سال گذشته ایران به مقاوله نامه ۱۵۵ سازمان جهانی کار در زمینه ایمنی و بهداشت کار نپیوسته است؟ هنوز داغ معدن کاران مظلومی که چندی پیش از همین معادن حادثه خیز تا افلاک عروج کرده اند سرد نشده است که شاهد این فاجعه در اثر اهمال کاری در نظارت و اجرا و… هستیم.
وی گفت: همه ساله حوادث معدن ، جاده ای ، حین اشتغال کارگران بویژه کارگران ساختمانی و … در مشاغل مختلف جان صدها و هزاران نفر از عزیزان هم وطن را میگیرد و هزاران نفر را از داشتن سرپرست محروم میکند ، وطنی که بدرستی در حل بحران وضعیت اسفناک جمعیتی برنامه ها و بودجه های مصوبی دارد تا برای یک نفر اضافه کردن به جمعیت هزینه کند آیا شاهد پر پر شدن این جوانان هم می باشد و برای آن چاره ای می اندیشد؟ و آیا برای حفظ جان کارگران معدن نیز برنامه ای دارد؟
رییس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران در پایان گفت: جالب اینجاست که متاسفانه اولین مصوبه هیات محترم دولت چهاردهم در اولین جلسه خود لغو آیین نامه صلاحیت ایمنی پیمانکاران از شروط مناقصه می باشد!!! و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل… اگر این فاجعه منبعث از اهمال در سیستمهای اجرایی دولت است یا اهمال در سیستمهای نظارتی مجلس شورای اسلامی و… و یا اهمال در سیستمهای قضایی و… می باشد هیچ کدام قابل توجیه نیست و به عنوان یک فعال و نماینده کارگری و به عنوان رییس یکی از سه تشکل بزرگ کارگری کشور از مسئولین میخواهم که سریعا در این خصوص به جامعه کارگری توضیح دهند.
امان الله قرائی مقدم: دستگاه نظارتی چه کاری انجام می دادند که هشدار دهنده های معدن فعال نشده است
روزنامه اقتصاد پویا نوشت: امان الله قرائی مقدم، جامعه شناس درخصوص اتفاق رخ داده در طبس گفت: حادثه تلخ علاوه بر جان انسان های بیگاه کشور را از لحاظ روحی خراب کرده است و مردم در اندوه به سر می برند و منتظر این هستند تا مشخص شود که مسوولیت این اتفاق رخ داده بر گردن چه کسی است و دستگاه نظارتی چه کاری انجام می دادند که هشدار دهنده های معدن فعال نشده است. وی در ادامه افزود: وقتی گاز متان زیاد می شود دستگاه های تهویه باید فعال شود بعداز آن باید هشداردهنده های معدن فعال می شد تا کارگران وقت داشته باشند تا از معدن خارج شوند اما در این معدن ظاهرا هشداردهنده ها فعال نشده است و حتی فن ها هم عمل نکرده اند که جان عزیزان از دست رفته است فقط ۵۱ نفر نبوده که زیر آوار معدن فوت کرده اند بلکه ۵۱ خانوار بی سرپرست شده است وقت آن رسیده که پزشکیان حداقل نشان دهد که می تواند آینده این ۵۱ خانوار را تامین کند با دستور به سازمان تامین اجتماعی یا هر سازمان و نهاد دیگر که برای این خانوار امکانات فراهم شود حداقل کاری است که دولت می تواند انجام دهد. این جامعه شناس در ادامه افزود: این اتفاق شوم اثرات بد سیاسی به همراه خواهد داشت چرا که مردم اعتماد خود را نسبت به دولت ها از دست داده بودند با این حادثه این بی اعتمادی بیشتر از قبل خواهد شد تا وقتی که مردم با چشمان خود نبیند که مسوول این حادثه مجازات می شود این اعتمادی بیشتر از قبل خواهد شد. وی در پایان بیان کرد: با توجه به دستور قوه قضاییه مسوول این حادثه باید مجازات شود و بازخواست عمومی شود در حال حاضر نه تنها ۵۱ خانوار بلکه کل ایران داغدار شده اند. حادثه معدن طبس ناشی از اهمال در سیستم های اجرایی و نظارتی است .
سعید صمدی: در منطقه طبس این اولین بار است که به منبع گازی به این حجم رسیدیم
روزنامه اقتصاد ملی نوشت: سعید صمدی، دبیر انجمن ذغالسنگ ایران امروز در جمع خبرنگاران با بیان اینکه هنوز ابعاد حادثه به طور کامل مشخص نشده است، اظهارکرد: اولویت خروج افراد باقیمانده در زیر آوار است.
وی با اشاره به اینکه به لحاظ استخراج این معدن بزرگترین معدن بخش خصوصی کشور است، عنوان کرد: تجهیزات آن کاملاً مکانیزه بوده و اگر بخواهیم معادن بخش خصوصی را دستهبندی کنیم بدون شک این معدن به لحاظ استفاده از ماشینآلات اصول ایمنی و حفاظتی و استفاده از پرسنل متخصص در ۵ معدن اول کشور قرار میگیرد.
به گفته وی این معدن در ۲۰ سال اخیر هیچ اخطاری از سازمانهای نظارتی دریافت نکرده است.
وی با بیان اینکه در استخراج مادهای مانند ذغال سنگ به طور طبیعی در هر تن آن ۱۵ مترمکعب گاز متان است، بیان کرد: اگر در موارد ایمنی سهلانگاری میداشت هر ماه حادثه ایجاد میشد.
صمدی با اشاره به اشتغال ۱۸۰۰ نفر در معدن معدنجوی طبس افزود: یکی از اتفاقات معمولی در حوزه استخراج ذغال سنگ رسیدن به منبعهای زیر زمینی گاز است.
وی ادامه داد: به طور معمول معدنی در این حجم دستگاه تهویه در هر ساعت هزار مترمکعب گاز را به خارج هدایت میکند، اما اگر یکدفعه به یک منبع گاز متراکم برسند که به طور مثال ۵۰ هزار مترمکعب گاز متصاعد شود شاهد یک انفجار خواهیم بود.
وی با اذعان به اینکه الان نمیتوان در مورد علت حادثه با قطعیت صحبت کرد، گفت: اما انفجاری با این ابعاد به طور حتم برخورد با یک منبع گازی حداقل ۵۰ هزار مترمکعب و تصاعد گاز متان بوده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا نمیتوان پیش بینی برخورد با یک منبع گازی را کرد گفت: معمولاً در مناطقی که مخازن زیر زمینی گاز هست تمهیدات لازم و احتیاط بیشتری هنگام تخریب صورت میگیرد، اما در منطقه طبس این اولین بار است که به منبع گازی به این حجم رسیدیم.
رییس خانه معدن ایران: ایمنی معادن زغالسنگ کشور از استانداردهای مرسوم خارج است
روزنامه جهانصنعت نوشت: باز هم نشت گاز در معدن زغالسنگ حادثه آفرید و جان تعدادی از هموطنانمان را گرفت. قریب به شش سال از حادثه دلخراش معدن یورت میگذرد؛ حادثهای که در آن تجمیع همه عوامل مخرب و کشنده برای معدنی که تنها چند هفته قبل از حادثه لوح ایمنی را دریافت کرده بود، سبب شد بزرگترین فاجعه معدنی کشور با بالاترین آمار کشتهشدگان در تاریخ معدنکاری زغالسنگ ثبت شود و حالا دوباره حادثهای دیگر برای کارگران زغالسنگ، این بار در طبس رقم خورده است. البته به باور کارشناسان معدن طبس به معادن ایمن معروف بوده و به نظر میرسد تصاعد آنی گاز علت اصلی این حادثه بوده است.
در پی این حادثه ناگوار معدنجوی طبس، رییس شورای اطلاعرسانی دولت از پیگیری ویژه رییسجمهور خبر داده و گفته که وزرای «صمت» و «کار، تعاون و رفاه اجتماعی» با دستور پزشکیان برای پیگیری موضوع به طبس اعزام شدهاند. رییسجمهور و معاون اول وی نیز طی تماسهای تلفنی جویای آخرین وضعیت کارگران در این حادثه ناگوار شدند. مسعود پزشکیان پیش از عزیمت به نیویورک ضمن اعلام پیام تسلیت خود، دستوراتی به وزرای کشور، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و استاندار خراسان جنوبی داده و خواستار تسریع در پیگیری وضعیت مصدومان حادثه و بررسی علت وقوع این حادثه و جانباختن کارگران این معدن شده است. دو وزیر یادشده نیز به شهرستان طبس برای رسیدگی به ابعاد حادثه سفر کردهاند.
سهم بالای خطرپذیری زغالسنگ
براساس اطلاعات مرکز سالنامه آماری وزارت کار، سهم معدن از میزان حوادث شغلی کشور ۳درصد برآورد شده است که نسبت به سهم شاغلان این بخش در سطح کشور، سهم بسیار بالایی دارد. معدنکاری زغالسنگ بسیار خطرناک است چراکه ذخایر عمدتا در عمق زمین جای گرفتهاند اما در کل عمده حوادث زغالسنگ ناشی از خطای انسانی، تصاعد ناگهانی گاز، عدم وجود تجهیزات ایمنی و عملیاتی استاندارد و کافی در معادن و نبود سیستمهای مدیریتی صحیح و کاردان است که اگر برای آن فکری شود کمتر شاهد چنین اتفاقاتی خواهیم بود.
معادنی که از سیستم تهویه طبیعی همزمان با اختلاف ارتفاع در تونلها و کارگاههای استخراجی استفاده میکنند، همواره آبستن وقوع سهمگینترین حوادث معدنکاری به خاطر مشکلات تهویه هستند. وجود سیستم گازسنجی و مانیتورینگ منسجم و مشخص در تمام معادن با درجه گازخیزی گروه ۲ به بالا امری واجب و ضروری است؛ موضوعی که کمتر به آن توجه میشود. سوال مهم این است که آیا کارگرانی که در کارگاههای استخراجی چنین معادنی کار میکنند همواره به گازسنجهای دستی و پرتابل دسترسی دارند؟ متاسفانه در غالب معادن کوچک و متوسط، گازسنجی توسط نفر ایمنی در آغاز فعالیت انجام میشود و همین و بس! در صورتی که هیچ ضمانتی برای آزادسازی ناگهانی گاز در هر لحظهای وجود ندارد. ثبت و ضبط دادههای هواسنجی در شبکه تونلی معدن حداقل هر شش ساعت یک بار، از واجبات امور است. تجهیز معدن و بازرسی منظم از سلامت تجهیزات نجات فردی و اطمینان از اینکه کارگران کاربرد آنها را به خوبی یاد گرفتهاند از اهم امور و وظایف مدیران و راهبران معدن است که کمتر به آن توجه میشود.
انفجارات معادن زغالسنگ عمدتا در نتیجه نبود دستورالعملهای صحیح ایمنی و بازرسیهای اصولی از تجهیزات، ارزیابی صحیح از سطح دانش فنی و عملکرد نیروهای عملیاتی معدن و ضعف مدیریت در کنار شرایط خاص گازخیزی معدن و عدم پیشبینیهای لازم اتفاق میافتد؛ جایی که گاز متان یا گرد زغالی حاصل از استخراج در کنار سایر پارامترهای ایجاد ریسک (جرقه و…)، منتج به وقوع فاجعه میشود. از این رو در فرآیندهای جدید HSE در جهان، واحد HSE دیگر نقش یک پلیس را در معدن ایفا نمیکند بلکه از بالاترین تا پایینترین سطح عملیاتی معدن ملزم به درک و یادگیری فرآیندهای ارزیابی و کنترلی ریسک است و فرد و سیستم کاری معدن را ملزم به پایش محیط کار و شرایط آن میدانند.
در ادامه هرچقدر هم که این موارد ایمنی بیان شود، نمیتوان از نقش مدیران در اجرا و نظارت بر قوانین در راستای جلوگیری از حوادث اینچنینی چشمپوشی کرد. بدون شک مدیرانی که فقط به فکر برداشت مقطعی و کوتاهمدت یا ثبت رکورد تولید در طول دوره حضور خود هستند، از بزرگترین خطرات معدنکاری در کشور و عوامل تکرار حوادث اینچنینی هستند، بنابراین خطای انسانی بزرگترین عامل در کشته شدن هموطنانمان اعلام میشود؛ موضوعی که با کمی دقت میتواند قابل جبران باشد. به باور کارشناسان وقتی بدون توجه به اصول و با حدس و گمان مساله مهمی مثل معدنکاری پیش میرود باید شاهد چنین حوادثی بود! مساله دیگری که کارشناسان از آن گله دارند و آن را عامل مهمی برای از دست دادن عدهای از هموطنانمان میدانند بحث هزینههاست. در واقع گفته میشود هزینههای معدنکاری آنقدر زیاد است که معدنکار مواردی مثل ایمنی را نادیده گرفته یا به راحتی از آن گذر میکند.
5۲ کارگر جان باختند
در آخرین شب تابستان در یکی از کارگاههای شرکت زغالسنگ معدنجوی طبس نشت گاز موجب انفجار شد و در این حادثه تا لحظه نگارش این گزارش
5۲ کارگر جان باختند.
در پی حادثه انفجار این معدن در ۲ بلوک B و C شرکت معدنجوی تعداد ۶۹ کارگر مشغول استخراج زغالسنگ بودند که درگیر حادثه دلخراش نشت گاز متان شدند.
به گواه استاندار خراسان جنوبی تا لحظه تنظیم این گزارش بلوک B پاکسازی شده و ۳۲فوتی و ۱۷مصدوم شناسایی شدند، اما در بلوک C تا تخلیه کامل گاز توسط متخصصان HSE، همه ۲۲ کارگر محبوس شده به دلیل افزایش گاز متان جان باختند.
صبح روز گذشته رییس جمعیت هلالاحمر درباره جزئیات حادثه معدن طبس اعلام کرد: تعداد فوتیهای حادثه معدن زغالسنگ طبس به ۳۰نفر رسید. به گفته وی، ۱۷نفر مصدوم نیز به بیمارستان اعزام شدهاند و حدود ۲۴نفر هم تاکنون مفقود هستند.
محمد نصیری: حادثه معدن طبس مرگبارترین حادثه معدنی در سه دهه گذشته بوده است
روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: واگنهای معدن طبس اینبار از اعماق تاریکی به جای زغالسنگ جسد کارگردان را به بیرون میآوردند. نور روی پیکرهای بیجان دودگرفته کارگران میافتد. هر بار صدای کشیدهشدن واگنی روی ریلها میآید، صدای شیون ناظران بلندتر میشود. مسوولان و مدیران بسیاری به پیشواز پیکر این کارگران که بیشترشان جوان بودند، آمدهاند. معدن طبس تا کنون این همه مدیر و مسوول به خود ندیده است.
هنوز به صورت رسمی اعلام نشده که این جوانان قربانی چه اتفاقی شدهاند، اما آنچه مشخص است، ساعت ۲۱ شنبه شب ۳۱ شهریور با انفجاری در اعماق زمین گازهای سمی در تنگنای سه تونل اصلی پخش شدهاند و براساس آخرین آمار ۵۱ نفر درگذشتند و ۲۰ نفر مصدوم شدند. تعدادی از جنازهها با کمک نیروهای امداد و نجات پیدا شدند، اما تا زمانی که این گزارش نوشته میشود، ۱۸ جسد که در بلوک C معدن بودند، خارج نشدهاند. اکنون در خراسان جنوبی سه روز عزای عمومی اعلام شده؛ همه ایران اما به عزا نشسته است. یکی از خانوادهها که داماد ۳۰ سالهشان را از دست دادهاند به «دنیای اقتصاد» میگویند: «جوانمان قربانی یک معدن سنتی شد. او هیچ ایمنی نداشت.» این مرد یک فرزند داشت که با شروع مهر به مدرسه رفته بود. در یکی از تصاویر منتشر شده، یکی از کارگران با چکمه پاره دیده میشود.
یکی از اهالی طبس میگوید: «چطور ممکن است که کارگری با چکمه پاره کشاورزی در عمق این معدن سخت کار کند؟ امیدوارم نگذارند خون این کارگران پایمال شود.» حادثه معدن طبس مرگبارترین حادثه معدنی در سه دهه گذشته بوده است. در سه دهه گذشته ایران ۴ حادثه معدن مرگبار را پشت سر گذاشته است. معدن یورت آزادشهر گلستان با ۲۱ کشته تا کنون رکورددار مرگ در حادثه معدنی در ایران بوده است. در سال ۹۱ هم بر اثر تجمع گاز متان و انفجار در معدن یال شمالی طبس، ۸ کارگر کشته شدند. بر پایه دادههای مرکز آمار ۴۹۱۶ معدن در کشور فعال است که ۹۹ هزار و ۷۳۴ نفر در آنها فعالیت میکنند. ۷۸ معدن در طبس است که هنوز بسیاری از آنها به صورت سنتی کار میکنند.
در همین زمینه «دنیای اقتصاد» گفتوگویی با محمد نصیری، نماینده طبس در مجلس داشت. این نماینده درباره تعداد کشتههای حادثه معدن زغالسنگ طبس میگوید: «هنوز در یکی از بلوکها افراد محبوس هستند و مشخص نیست که این افراد محبوس همچنان چه شرایطی دارند. تا کنون ۳۴ جنازه از معدن بیرون آمده است. برخی که میگویند ۵۲ نفر در حادثه طبس فوت شدهاند پیشبینی میکنند که افراد محبوس در این بلوک فوت شدهاند، اما جنازهای از این بلوک بیرون نیامده است.»
او ادامه میدهد: «ما امیدواریم ۱۸ نفری که در بلوک محبوس هستند، سالم باشند و دعایمان این است اما به علت وجود گازهای سمی احتمال اینکه گروههای نجات به داخل بلوک بروند، وجود ندارد.» نماینده طبس در مجلس در خصوص اینکه کشتهشدگان خفه شده یا سوختهاند، میگوید: «در سایر بلوکها گازهای سمی همان لحظه خفگی ایجاد کرده اما احتمال دارد در بلوکی که انفجار ایجاد شده وضعیت نابسامانتر باشد. اجسادی که تاکنون از معدن بیرون آمدهاند قابل شناسایی بودند، اما در مورد افرادی که محبوس شدهاند مشخص نیست که وضعیت به چه شکل است.» نصیری درباره علت حادثه توضیح میدهد: «علت این حادثه باید از سوی وزارت کار و گروههای فنی بررسی شود. علت فوت ۳۴ کارگری که تاکنون از معدن خارج شدهاند خفگی با گاز سمی و انفجاری بود که در معدن ایجاد شده است.» او با بیان اینکه شرکت معدنی که در آن حادثه ایجاد شده خصوصی است، میگوید: «۷۶ درصد از ذخایر زغالسنگ کشور در شهرستان طبس قرار دارد. شرکت معدنجو یکی از معدنکاران قدیمی است که در طبس فعالیت میکند و این معدن هم متعلق به این شرکت است.»
این نماینده مجلس در مورد اینکه عملیات نجات تا چه زمانی به طول میانجامد، میگوید: «مشخص نیست. تا زمانیکه گازهای سمی به صورت کامل خارج نشود گروههای امداد و نجات نمیتوانند به داخل معدن بروند.» نصیری توضیح میدهد که این معدن سنتی بوده و فقط برخی از معادن طبس کاملا مکانیزه هستند مانند شرکت زغالسنگ کزغال، اما یکسری معادن سنتی هستند مانند همین معدنی که دچار حادثه شده است. این معدن با همین مکانیزم بیش از ۲۰ تا ۲۵ سال است که کار میکند حالا اینکه چه اتفاقی افتاده که منجر به این حادثه شده است باید بررسی شود.» او تاکید میکند: «همه امکانات استان و کشور بسیج شدهاند. در حال حاضر فنها کار میکنند تا گازهای سمی خارج شود و گروه امداد و نجات بتوانند ورود پیدا کنند تا ۱۸ نفری را که در معدن محبوس شدهاند، نجات دهند.»